Typegoedkeuring of kwaliteitsborging? 

Een typegoedkeuring is vooral sterk bij seriematige woningbouw. Het bewijst dat een concept voldoet aan de bouwtechnische regels en maakt productieprocessen efficiënter. Maar gemeenten moeten iedere aanvraag nog steeds beoordelen op ruimtelijke inpassing, stedenbouwkundige regels en lokale belangen. De beslistermijn voor een reguliere OPA bedraagt acht weken, met een mogelijke verlenging van zes weken. Die termijn verandert niet door een typegoedkeuring.

Kwaliteitsborging gaat verder en begint al vóór de bouw. De kwaliteitsborger stelt in de ontwerpfase een borgingsplan en risicoanalyse op. Daarmee wordt vooraf getoetst hoe het bouwwerk zal voldoen aan de bouwkundige wettelijke eisen. Tijdens de uitvoering wordt dit plan gevolgd en bij oplevering geeft de borger de verklaring af dat het bouwwerk daadwerkelijk aan het Besluit bouwwerken leefomgeving voldoet. Het bijzondere van deze aanpak is dat de kwaliteitsborger zijn werk kan afstemmen op het ontwerp en op de conceptuele keuzes die een bouwer maakt. Het is daarmee mogelijk om niet alleen standaardoplossingen, maar ook variaties en lokale omstandigheden integraal te borgen. Dit maakt kwaliteitsborging flexibeler en beter toepasbaar in de praktijk dan een vaste typegoedkeuring.

De vraag waar de échte snelheidswinst te behalen valt, leidt ons naar de OPA-procedure zelf. Hier ontstaan vertragingen door onvolledige aanvragen, late participatie of aanvullende vragen van de gemeente. Wanneer een aanvraag vanaf het begin volledig en voorspelbaar is, wanneer participatie en brandweereisen vooraf zijn meegenomen en wanneer er duidelijke afspraken zijn over het verloop van de procedure, kan veel tijd worden gewonnen. De kwaliteitsborger kan daarbij een sleutelrol spelen door zijn risicobeoordeling en borgingsplan niet pas achteraf, maar al tijdens de ontwerpfase af te stemmen. Daarmee ontstaat een geïntegreerd dossier dat sneller door de gemeente kan worden beoordeeld.

De afgelopen tijd zijn er ook fast lane-afspraken ontstaan. In verschillende regio’s, zoals Arnhem/Nijmegen en Rotterdam, wordt geëxperimenteerd met een industriële fast lane voor woningen die een typegoedkeuring of erkende kwaliteitsverklaring hebben. Het idee is dat de acceptatie van de bouwmelding door de gemeente in zulke gevallen binnen enkele dagen plaatsvindt. Hoewel deze experimenten veelbelovend zijn, blijft de ruimtelijke toetsing onverminderd noodzakelijk en kunnen lokale omstandigheden of afwijkingen alsnog tot vertraging leiden. De waarde van fast lane zit dus vooral in heldere procesafspraken en in het vertrouwen dat gemeenten hebben in de robuustheid van certificering en kwaliteitsborging.

Digitale tools versterken dit proces nog verder. Platforms zoals Struck maken het mogelijk om ontwerpen al in een vroege fase te scannen op bouwregelgeving en bestemmingsplanvereisten. Potentiële knelpunten worden zichtbaar voordat de aanvraag wordt ingediend. Daarmee kan de kwaliteitsborger zijn borgingsplan baseren op actuele, projectgebonden risico’s en kan het ontwerp waar nodig worden aangepast. Zo ontstaat een conceptuele aanpak van borging die niet alleen kijkt naar het eindresultaat, maar al tijdens de planvorming meedenkt.

Ook Future Insight biedt waardevolle bouwstenen. Met producten als Clearly.BIM en Clearly.3D-City worden ontwerpmodellen gekoppeld aan stedelijke data en omgevingsinformatie. Zo kunnen technische eisen, ruimtelijke regels en milieu-invloeden in één digitaal model worden samengebracht. Clearly.Projects fungeert daarbij als samenwerkingsplatform, waar ontwerpers, borgers, vergunningadviseurs en gemeenten in dezelfde omgeving werken. Het resultaat is een digitaal dossier dat niet bestaat uit losse documenten, maar uit een geïntegreerd geheel waarin ontwerp, risicoanalyse, borgingsplan en ruimtelijke toetsing samenvallen. Gemeenten hoeven dan minder vaak om aanvullende informatie te vragen en kunnen sneller besluiten nemen.

De conclusie is duidelijk. Typegoedkeuring biedt waardevolle zekerheid, maar kwaliteitsborging is flexibeler en sluit beter aan bij de praktijk van lokaal maatwerk en ontwerpvariaties. De fast lane-experimenten laten zien dat er ruimte is voor versnelling, mits er vertrouwen is in certificering en de afspraken met gemeenten helder zijn. De echte versnelling van woningbouw zit in de manier waarop we de OPA-procedure organiseren. Door kwaliteitsborging conceptueel toe te passen én te koppelen aan digitale instrumenten zoals Struck en Future Insight, ontstaat een geïntegreerde en voorspelbare aanpak. Dáár ligt de sleutel om woningbouwprojecten sneller, betrouwbaarder en met behoud van kwaliteit te realiseren.